|
|
|
|
|
Ter overdenking
Ter overdenking
Niets is hier blijvend
“In kerkelijk Nederland is er een enorme koudwatervrees voor de gedachte dat geloven een proces is dat permanent in staat van verandering verkeert”, aldus de theoloog en communicatiewetenschapper Anne van der Meiden. Hij overleed begin juni op hoge leeftijd. Volgens hem staat protestant zijn voor “vrijheid, openheid en vernieuwing”.
Dat kan Van der Meiden wel vinden, maar we houden niet zo van verandering en vernieuwing. Als er ergens veranderingen worden aangekondigd, dan hoor je al snel: “dat zal zo’n vaart wel niet lopen, dat krijgen ze er toch niet door”. We laten liever alles bij het oude. Persoonlijk heb ik bijvoorbeeld moeite met opruimen. Onlangs heb ik eindelijk tien verhuisdozen vol met boeken naar een goed doel gebracht, nadat ze een jaar of vijf roerloos op zolder hadden gestaan. Eigenlijk stonden ze daar wel goed, ik had er geen last van, maar de zolder raakte wel steeds voller. Het was moeilijk om nog iets te vinden. Er moest dus wel iets gebeuren.
Alles stroomt
Onlangs uitte een actief kerklid haar teleurstelling over de veranderingsprocessen in de kerk waar zij mee te maken had en die niet gelukt zijn. ”De mensen die graag veranderingen wilden, zijn vertrokken en de mensen die het prima vonden zoals het was, zijn gebleven”. Wat we misschien meer moeten leren accepteren, is dat de wereld om ons heen continue verandert. “Panta rhei”, zo werd de filosofie van Heraclitus (530-470 v. C.) samengevat, “alles stroomt”. Wie tweemaal in dezelfde rivier gaat zwemmen, zwemt de tweede maal in ander water dan de eerste keer. Zo maakte hij de verandering tot beginsel van alle dingen.
Kwetsbaarheid
Misschien hebt u dat indringende essay over de coronacrisis van de Tsjechische priester, filosoof en theoloog Tomáš Halík gelezen. Hij betoogt dat christenen deze coronatijd zouden moeten aangrijpen voor een radicale verandering van kerk en christendom. Vele kerken, synagogen en moskeeën staan of stonden leeg en waren gesloten tijdens de pandemie, overal ter wereld. Hij ziet “in deze lege en gesloten kerken een teken en een uitdaging van God”. Want de wereld is ziek. Niet alleen door de corona-pandemie. Ook de staat van onze beschaving is ziek. “Een teken des tijds” noemt hij dat. Hij denkt dat het niet zal gebeuren dat we weer snel terugkeren naar het normale. Want dat zal niet goed uitpakken. Hij pleit voor diepgaand onderzoek naar de klap die onze wereld heeft opgelopen. Want: “de kwetsbaarheid van de mondiale wereld is duidelijk zichtbaar”.
Uitdagingen
Voor kerk en christendom ziet Halík vier uitdagingen. In de eerste plaats zou de kerk een veldhospitaal dienen te zijn dat hulp biedt aan mensen die fysiek, mentaal, sociaal en spiritueel getroffen zijn. Maar er zijn ook andere taken. “Ze heeft ook een diagnosticerende rol te vervullen (het wijzen op ‘de tekenen van de tijd’), een preventieve rol (het creëren van een ‘immuunsysteem’ in een maatschappij waarin kwaadaardige virussen van angst, haat, populisme en nationalisme wijdverbreid zijn)”. En een vierde rol van de kerk is een herstellende, het helpen verwerken van trauma’s door middel van vergeving.
Zoekers
Halík vraagt zich af, of de lege kerkgebouwen misschien stonden voor de leegte in de kerken. Als die kerk geen serieuze pogingen doet om de wereld een compleet ander gezicht van het christendom te laten zien, zal die leegte de toekomst van de kerk zijn, zegt hij. Waarom hebben we ontwikkelingen zoals de leegloop van de kerken zo lang toegeschreven aan externe invloeden in plaats van ons te realiseren dat er - zoals vaker in de geschiedenis - opnieuw een hoofdstuk van het christendom ten einde komt, en het tijd is ons voor te bereiden op een nieuw hoofdstuk? “We hebben ons te veel bezig gehouden met het bekeren van ‘de wereld’ en minder met het bekeren van onszelf. Dat bekeren betekent niet simpelweg ‘onszelf verbeteren’, maar een radicale verandering van een statisch ‘christen zijn’ in een dynamisch ‘christen worden’”. En daarbij ziet hij geen onderscheid meer tussen “gelovers” en “niet-gelovers”, want beide categorieën zijn zoekers geworden. Zij zijn te vinden aan de rand van de kerken en aan de rand van de samenleving, daar waar Christus hen zocht.
Loslaten
Wat blijft nu concreet over? De verhalen hierboven geven geen handig gereedschap om te sleutelen aan onze kerkelijke gemeenten. Misschien willen we dat gereedschap ook wel te snel. En zullen we eerst samen het idee moeten loslaten dat alles blijft zoals het is. Dat we accepteren dat alles beweegt. Niet alleen Heraclitus, ook iemand als Johannes de Heer geloofde in de verandering, getuige het refrein van lied 166 uit mijn stoffige bundeltje: “Niets is hier blijvend (2x) / Alles hoe schoon ook zal eenmaal vergaan / Maar wat gedaan werd uit liefde voor Jezus / Dat houdt zijn waard’ en zal blijven bestaan”.
Ruud Foppen
| | terug
|
| |
|
|
|
|
Kerkdienst
 04-08-2024
om
10.00 uur
Wereldwijd meer details
Kerkdienst
18-08-2024
om
10.00 uur
Stichting St. John Hospital meer details
|
|
|
|
